دژنرال سانس ماکولا(AMD)
دژنرسانس وابسته به سن ماکولا(AMD) یک بیماری چشمی است که بسیاری از افراد بالاتر از ۵۰ سال را درگیر میکند. در این بیماری یک یا هر دو چشم ممکن است گرفتار شود ماکولا یا بخش مرکزی شبکیه در اغلب موارد دچار مشکل میشود ولی حتی در موارد پیشرفته نیز معمولاً دید جانبی بیمار حفظ میشود دژنرسانس ماکولا در دو نوع خشک و مرطوب دیده می شود.
انواع دژنرسانس ماکولا:
نوع خشک دژنرسانس ماکولا(Dry AMD)
شایع ترین نوع دژنرسانس ماکولا محسوب می شود در مراحل اولیه تغییرات زیادی در دید بیمار ایجاد نمی شود، در عین حال مواد اضافی به شکل رسوبات زرد رنگ به نام دروزن(drusen) در زیر شبکه دیده می شود. با گذشت زمان دید مرکزی بیمار کاهش می یابد و ممکن است بیمار متوجه وجود نقاط کور در دید مرکزی خود شود رنگ ها کم رنگ تر به نظر آیند به تدریج شبکه در مناطقی نازک شده و آترفونی پیدا می کند.
راه مطمئنی جهت بازگرداندن دید از دست رفته بیمار در این نوع وجود ندارد، اما با استفاده از مکمل‌های غذایی می توان تا حدی از پیشرفت آن جلوگیری نمود و از طرف دیگر می‌تواند به نوع مرطوب دژنرسانس ماکولا تبدیل شود، لذا لازم است بیماران تحت نظر چشم پزشک باشند.
نوع مرطوب دژنرسانس ماکولا(Wet AMD)
شیوع آن بسیار کمتر از نوع خشک است، ولی از نظر تاثیر بر دید مرکزی بسیار پر خطر تر می باشد، این بیماران ممکن است به طور ناگهانی متوجه نقاط تاریک یا کور، اعوجاج تصویر و کاهش دید مرکزی خود شود علت آن ایجاد و رشد و عروق ظریفی در زیر شبکه می باشد که نئو و اسکولار ایسون کوروئید(CNV) نامیده می شود. این کارها باعث نشت مایع و خون در زیر قسمت مرکزی شبکه و متعاقباً برجستگی ماکولا اعوجاج تصویر و کاهش دید مرکزی میشوند.
با گذشت زمان این رگ های ظریف بزرگتر شده و میزان نشت مایع و خون از آنها افزایش میابد و همچنین تخریب بافت شبکیه با شدت بیشتری صورت می گیرد. لذا درنوع مرطوب دژنرسانس ماکولا هر چه بیماری در مراحل زودتر تشخیص داده شود، شانس بیشتری برای حفظ دید باقیمانده و در مواردی افزایش دید وجود خواهد داشت.
به همین علت انجام بررسی های مکرر و منظم توسط خود بیمار و نیز توسط چشم پزشک ضروری است.
تشخیص دژنرسانس ماکولا
معاینات چشم منظم توسط چشم پزشک، باعث تشخیص بیماری در مرحله بدون علامت میشود لذا انجام معاینات منظم مطابق الگوی زیر برای تمام بیماران توصیه می شود:
- حداقل یک بار در طی دهه سوم زندگی
- حداقل دو بار در دهه چهارم زندگی
- هر ۲ تا ۴ سال در سنین ۴۰ تا ۶۴ سالگی
- هر ۱ تا ۲ سال بعد از ۶۵ سالگی
- در صورتی که متخصص چشم در معاینه علائمی به نفع AMD بیاید، ممکن است برای تایید تشخیص یا درک بهتر شدت دژنرسانس ماکولا انجام عکسبرداری از شبکیه را توصیه کند عکس برداری که آنژیوگرافی نامیده می شود، رنگ خاصی را از طریق ورید بازو تزریق کرده و سپس از چشم در فاصله زمانی معین عکسبرداری می کنند. با استفاده از آنژیوگرافی می توان انواع مختلف دژنرسان ماکولا را از یکدیگر تشخیص داد.
- در نوع دیگری از عکس برداری که به OCT معروف است بدون نیاز به تزریق ماده خاصی می توان از چشم عکس برداری کرد. با این روش می‌توان میزان نشت مایع و تورم ناحیه ماکولا را تشخیص و شدت آن را اندازه گیری کرد.
- یکی از روش های بسیار مفید برای ارزیابی میزان پیشرفت بیماری که توسط خود بیمار انجام می شود، ارزیابی کیفیت دید مرکزی با استفاده از جدول آمسلر می باشد در صورت استفاده از این جدول به نکات زیر دقت شود:
۱- لازم است از جدول آمسلر با اندازه واقعی استفاده کنید، جدول آمسلر را از پزشک خود بخواهید.
۲- جدول را در فاصله ۳۳ سانتیمتری خود نگه دارید.
۳- چشم مقابل را ببندید و برای چشم مورد نظر در صورت نیاز، از عینک نزدیک استفاده کنید.
۴- به نقطه سیاه مرکزی جدول خیره شوید و در عین حال هر گونه تغییر در خطوط جدول،اعم از اعوجاج خطوط و یا لکه های سیاه را ثبت نمایید.
درمان دژنرسانس ماکولا:
درمان نوع مرطوب دژنرسانس ماکولا:
درمان نوع مرطوب شامل استفاده از لیزر حرارتی، لیزر ویژه عروق زیر شبکیه های (PDT) و تزریق داروهای مهارکننده رشد عروق زیر شبکیه(Avastin) می باشد. بعد از درمان در مرحله اول جلوگیری از رشد ضایعه و محدودتر کردن آن می باشد باید به خاطر داشت که هرچی درمان ضایعه در مراحل ابتدایی تری انجام شود نتیجه نهایی بهتر خواهد بود ولی با وجود تمام درمان ها باز هم ممکن است بیماری در موارد اندکی به رشد خود ادامه دهد لذا در مواردی ممکن است از چند نوع درمان برای یک بیمار خاص استفاده شود.
در طی پیگیری نیز ممکن است نیاز به تکرار درمان وجود داشته باشد.
درمان نوع خشک دژنرسانس ماکولا
در حال حاضر درمانی برای این نوع وجود ندارد تحقیقات انجام شده نشان داده است که مصرف مکمل‌های ویتامینی پیشرفت بیماری را کنترل می‌کنند، ولی قادر به بهبود بیماری نمی باشد. در واقع بیشتر نقش پیشگیری کننده دارند.
چگونه چشمان خود را از این بیماری محافظت کنیم؟!
- از سبزیجات و میوه جات تازه بیشتر استفاده کنید.
- قرص های حاوی مولتی ویتامین و املاح که برای دژنرسانس ماکولا و با ترکیبات معین ساخته شده، را با دستور پزشک استفاده نمایید.
- اگر سیگار می‌کشید باید توجه داشته باشید که در مطالعات مختلف سیگار باعث تشدید دل سانس ماکولا شده و لازم است هر چه سریع‌تر آن را قطع نمایید
- فشار خون خود را به خوبی کنترل نمایید.
- ورزش کنید، وزن خود را کم کنید و پرهیز غذایی را رعایت نمایید.
- چشمان خود را با استفاده از عینک آفتابی و کلاه، از اشعه خورشید محافظت کنید.
- استفاده از وسایل کمک بینایی: وسایل کمک بینایی از قبیل عینک های مخصوص، ذره بین ها، کتاب هایی که با حروف درشت، می تواند به بیمار کمک کند تا با وجود بیماری در انسان دژنرسانس ماکولا کماکان زندگی فعالی داشته باشد.
