پتوز (افتادگی پلک) را ممکن است با عنوان تنبلی چشم هم شنیده باشید. برخی از افراد به صورت اکتسابی و برخی دیگر به صورت مادرزادی با چنین مشکلی ممکن است روبرو شوند و عمدتاً افزایش سن، صدمه دیدن چشم و… همگی جزء عوامل ایجاد کننده این عارضه به شمار می‌آیند. ما در ادامه شما را با انواع افتادگی پلک، علل پتوز، فواید عمل این عارضه و بسیاری از اطلاعات دیگری که شما به آن نیاز دارید، بیشتر صحبت خواهیم کرد.
پتوز چیست؟
پتوز (یا افتادگی پلک) به صورت دوطرفه یا یک طرفه روی پلک فوقانی ایجاد می‌شود، معمولاً این عارضه خفیف، متوسط یا می‌تواند شدید باشد. پتوز قادر است بخشی از مردمک چشم و میدان دید را پوشش دهد و همین امر باعث خستگی چشم‌ها می‌شود.
اگر پتوز در حالت خفیف وجود داشته باشد، چندان موضوع نگران کننده‌ای نخواهد بود. در صورتی‌که حالت متوسط را پتوز به خود بگیرید، فرد باید برای اینکه درست ببیند، ابرو و پیشانی خود را بالا ببرد. در مورد موارد حاد پتوز هم باید گفت که فرد سر خود را به سمت عقب یا بالا می‌کشاند و در مواردی هم دیده شده است که با انگشت چشم را باید باز نگه دارد.
انواع افتادگی پلک
انواع پتوز را در دو دسته می‌توان جای دارد. دسته اول اکتسابی و دسته دوم مادرزادی است. در دسته‌بندی اکتسابی افتادگی پلک ممکن است عصبی باشد یعنی عصب پلک دچار مشکل شود، افتادگی می‌تواند عضله‌ای باشد که عضله پلکی را درگیر می‌کند.
اگر افتادگی پلک تاندونی باشد هم تاندون چشمی دچار مشکل شده است و اگر افتادگی مکانیکی باشد یعنی پلک سنگین‌تر از عضلات است و به همین دلیل بلند نمی‌شود. حال نوبت دسته دیگر که مادرزادی است می‌رسد. معمولاً کودکان زمانی با این حالت روبرو می‌شوند که عضله چشمی ضعیف شده باشد. کودکان عمدتاً این حالت را با آستیگماتیسم و تاری دید تجربه می‌کنند.
علل پتوز
دلایلی زیادی برای افتادگی پلک وجود دارد. اولین دلیلی که می‌توان برشمرد، افزایش سن است. اگر سن افراد بالا باشد و پلک دچار افتادگی شود، این امر طبیعی می‌تواند باشد ولی اگر در مسیر دید وی تأثیر منفی ایجاد کند، صد درصد باید به فکر راه چاره بود که عمل جراحی شاید گزینه مطلوبی باشد.
در برخی از شرایط هم دیده شده است که برخی از جوانان به خاطر آسیب‌های شدید همچون تصادف با افتادگی پلک فوقانی خود روبرو می‌شوند؛ چراکه عصب پلک دچار اختلال شده است. در بسیاری از موارد هم جراحی‌های مختلف چشمی باعث ایجاد این مشکل می‌شوند و زمانی این علت را باید در نظر گرفت که فرد به جراحی ناوارد در زمینه جراحی چشم مراجعه کند. در پایان هم باید ژنتیک را یکی از علل و دلایل ایجاد عارضه در نظر گرفت.
سکته یکی از مواردی است که روی عملکرد عصب پلک تأثیر منفی می‌گذارد. میاستنی گراویس هم یکی دیگر از دلایل ایجاد افتادگی پلک فوقانی به شمار می‌آید. این بیماری با نام عجب و غریب خود به سیستم خودایمنی بدن مربوط می‌شود و معمولاً جوانان با این بیماری دست و پنجه شاید نرم کنند.
فواید عمل پتوز
پتوز به راحتی درمان می‌شود و جای هیچ‌گونه نگرانی هم نیست. فایده این عمل به این جهت است که به ماهیچه پلک فوقانی را مستحکم می‌کند و وظیفه این ماهیچه این است که پلک بالایی را بالا نگه داشته و حرکت دهد. فایده این عمل برای افرادی بسیار زیاد است که مسیر بینایی آن‌ها دچار مشکل شده است.
در این صورت که چشم‌ها حالت جوان‌تری به خود می‌گیرند و روی جوانسازی چهره هم تأثیر می‌گذارند. البته برای عمل پتور باید مواردی را مدنظر قرار داد که بررسی میزان عملکرد پلک فوقانی، اولویت جراح، تشخیص اولیه و هدف درمانی را نباید نادیده گرفت.
تفاوت افتادگی پلک چشم و پف چشم در چیست؟
در مورد افتادگی پلک با شما صحبت کردیم. در این میان، تفاوتی که این عارضه با پف زیر چشم دارد این است که چربی‌هایی که از چشم حمایت می‌کنند به سمت پلک پایین مسیر خود را پیدا می‌کنند و همین امر باعث ایجاد پف زیر چشم می‌شود و البته با تجمع آب زیر چشم با ورم هم ممکن است فرد را روبرو کند. یکی از تشابهاتی که بین این دو عارضه وجود دارد، این است که با افزایش سن ممکن است بروز پیدا کنند.
تشخیص و درمان پتوز
برای تشخیص پتوز (یا افتادگی پلک) باید به چشم‌پزشک مراجعه کنید که معاینات لازم را چشم‌پزشک انجام دهد. در این شرایط چشم‌پزشک قادر خواهد بود تا ارتفاع و قدرت عضله‌های پلک فوقانی را ارزیابی کند؛ همچنین علل زمینه‌ای این عارضه را می‌تواند چشم پزشک بیابد. تست کامپیوتری میدان دید هم یکی از روش‌های تشخیص این عارضه به شمار می‌آید.
توجه داشته باشید که اگر پتوز روی میدان دید شما تأثیر منفی ایجاد نمی‌کند لازم نیست چندان نگران باشید که البته برخی حالت نازیبایی این عارضه را نمی‌توانند تحمل کنند، ولی اگر در کنار این حالت که دارد با مشکل دید هم مواجه هستید، توصیه ما عمل پتوز است.
جراح در ابتدا اطراف پلک را با استفاده از بی‌حسی بی‌حس می‌کند و با ایجاد یک برش کوچک در قسمت پوست پلک فوقانی پوست این قسمت را بالا می‌برد. سپس عضله بالابرنده را با بخیه مستحکم می‌کند و در این شرایط است که پلک به سمت بالا به راحتی هدایت می‌شود، یکی دیگر از راه‌های درمانی دیگری که می‌توان در نظر گرفت، بلفاروپلاستی است. در این روش هم جراح پوست پلک اضافه را از بین می‌برد.
نتیجه عمل افتادگی پلک و کشیدن بخیه را در این ویدیو مشاهده می‌کنید:
آیا می توان از افتادگی پلک جلوگیری کرد؟
برای جلوگیری از مواجهه با مشکلی همچون پتوز ما به شما راهکارهایی را معرفی می‌کنیم که موثر هستند. چشم‌های خود را ماساژ دهید تا گرم شوند که این‌کار باعث می‌شود تا گردش خون در این قسمت بیشتر شود و عضلات پلک بتوانند برای تمرین ورزشی پلک خود را آماده کنند.
حال نوبت آن رسیده است که به صورت 1 دقیقه‌ای به سرعت پلک بزنید تا عضلات پلک منقبض شوند و بعد از 1 دقیقه بهتر است با سرعت بیشتری این‌کار را ادامه دهید. پیشنهاد ما به شما این این است که ابروهای خود را بالا نگه دارید و یکی از انگشتان خود را زیر پلک قرار دهید که این امر به مقاومت پلک برای انجام حرکات ورزشی کمک می‌کند.
یک تمرین دیگر هم می‌توان در مورد آن صحبت کرد به این شکل است که باید بنشینید و چشم‌های خود را ببندید و پلک‌های خود را رها کنید و برای بالا بردن ابروها از انگشت سبابه خود می‌توانید استفاده کنید.
مراجعه به پزشک
پتوز (یا افتادگی پلک) را به صورت مختصر ولی مفید برای شما معرفی کردیم. این عارضه در برخی از مواقع چندان مشکل حادی ایجاد نمی‌کند ولی بعضی افراد ممکن است به خاطر عدم زیبایی که به چشم می‌بخشد به درمان آن بیندیشند. اگر این مشکل به تاری دید و مشکل در میدان دید منجر شود، قطعاً باید راه درمان جدی را در پیش گرفت. در این بین، ما به شما دکتر افشین تاج دینی را به عنوان جراح، متخصص چشم و زیبایی پلک معرفی می‌کنیم. برای کسب اطلاعات بیشتر می‌توانید به مطب دکتر تاج دینی مراجعه کنید.
دکتر افشین تاج دینی؛ جراح و متخصص بیماری‌های چشم در کرج
آدرس مطب : کرج، جهانشهر، بلوار مولانا، رو به روی کلینیک نوردیدگان، ساختمان سروش
ساعات کاری : یک شنبه (از 15:00 تا 18:00) و سه شنبه (از 13:00 تا 20:00) و پنج شنبه (از ۱۰:۰۰ تا 15:00)
