اختلالات خواندن چیست؟
اختلالات خواندن به شرایطی گفته میشود که فرد در خواندن یا نوشتن یا درک مطلب مشکل داشته باشد. این افراد بهره هوشی در حد طبیعی ( و گاهی بیش از میانگین جامعه) دارند.
چنین افرادی در موارد زیر ممکن است دچار مشکلاتی باشند:
- خواندن
- نوشتن
- گوش دادن
- صحبت کردن
- تمرکز و توجه
- محاسبات ریاضی
در آمریکا حدود ۷ تا ۱۵ درصد کودکان در سنین مدرسه دچار انواع مختلفی از اختلالات خواندن هستند . با توجه به عدم انجام بررسی در ایران در این خصوص، اطلاعات دقیقی وجود ندارد اما بر اساس شواهد موجود، احتمالاً آمار کودکان مبتلا به اختلال خواندن در ایران کمتر از آمار فوق نمی باشد. دیسلکسی یکی از انواع اختلالات خواندن است که فرد مبتلا در خواندن یا نوشتن متون دچار مشکلاتی است.
بدیهی است که اصطلاح اختلال های خواندن در مورد کودکانی که مشکلات یادگیری دارند صدق نخواهد کرد. مشکلات یادگیری غالباً نشأت گرفته از ناتوانی های بینایی، شنوایی، ذهنی، انگیزشی، هیجانی، محیطی، اقتصادی و یا محرومیت های فرهنگی می باشد.
چه عواملی باعث اختلال خواندن می شود؟!
اختلالات خواندن غالباً منشاء ارثی دارد اما در بسیاری از اختلالات خواندن علت آنها نامشخص می باشد علاوه بر سابقه خانوادگی که در این بیماری مشاهده میشود. سایر عوامل خطر نیز به شرح زیر هستند:
- وزن کم موقع تولد
- استرس های قبل و پس از تولد
- عفونت های سیستم اعصاب مرکزی
- آسیب های وارده به سر
شواهد علمی اندکی مبنی بر ارتباط بین تاری دید، اختلالات حرکتی چشم و انحرافات چشم و اختلالات خواندن وجود دارد.
علائم اختلالات خواندن چیست؟!
قبل از ورود هر کودک به مدرسه غالبا والدین او از اختلالات خواندن وی مطلع نیستند، اما در هنگام ورود به مدرسه ممکن است علائم زیر در وی مشاهده شود:
- اشکال در خواندن و عدم تمایل به خواندن
- بد خطی و ضعف در نوشتن
- کندی در نوشتن
- اشکال در درس ریاضی
- اشکال در درک مطلب و مفهوم موضوع
- اشکال در حافظه
- اشکال در زبان (مثلاً در دوستش شفاهی یا به خاطر آوردن لغات)
والدین بایستی نسبت به این نکته آگاه باشند که کودکان مبتلا به اختلالات خواندن ممکن است به تدریج دچار مشکلات رفتاری و شخصیتی شوند اختلال در خواندن آنها ممکن است منجر به بی علاقگی آنها نسبت به تکالیف مدرسه شود در نهایت از کارهای دشوار امتناع می ورزند.
اختلالات خواندن ممکن است باعث اضطراب، افسردگی، پرخاشگری و گوشه گیری شود.
آیا ارتباطی بین چشم ها و اختلالات خواندن وجود دارد؟!
بسیاری از معلمان ، والدین و اولیای مدرسه ممکن است ناتوانی های درسی کودک را نشات گرفته از اختلال بینایی چشمی بدانند ولی واقعاً این اختلالات ناشی از روند پردازش اطلاعات در مغز و چشم های این کودکان با سایر کودکان طبیعی تفاوتی ندارد.
چشم ها مانند یک دوربین عکاسی کار می‌کند وقتی چشم تصویری از محیط دریافت می‌کند از طریق اثر بینایی اطلاعات را به مغز ارسال می‌کند چشمها ادراکی نسبت به آنچه دیده می‌شوند ندارد همانطور که دوربین عکاسی نیز چنین شرایطی را دارد.
اما ذکر چند نکته در این زمینه بسیار مهم به نظر می رسد:
بسیاری از کودکان به علت ناتوانی های درسی ممکن است تو اپتومتریست و یا چشم پزشک ارجاع داده شوند و آنان نیز مانند دیگر کودکان اختلال بینایی و چشمی داشته باشند و برای آنان عینک تعویض شود لذا انتظار بهبودی درسی آن با تجویز عینک یا موارد مشابه وجود ندارد برخی از چشم پزشکان اپتومتریست ها تجویز فیلترها یا تمرینات بینایی ویژه برای این کودکان در نظر بگیرند انجام این تمرینات و یا تجویز عینک جهت تغییر روند ادراک بینایی کودک است و طبعاً در شرایط انکساری و تیزبینی کودک اثری نخواهد داشت.
آیا درمانی برای اختلالات خواندن وجود دارد؟!
درمان اختلالات خواندن به تنهایی و توسط یک فرد امکان پذیر نمی باشد. برای بهبود شرایط خواندن، نوشتن و ادراک کودک، همکاری نزدیک آموزگار، والدین، اپتومتریست، شنوایی سنج(ادیولوژیست) و گفتار درمان(کلیدی ترین فرد)ضروری خواهد بود.
هماهنگی این افراد ضامن پیشرفت کودک خواهد بود فراموش نکنیم عدم توجه به این کودکان باهوش،حتما مسیر زندگی آنان را در آینده دچار مشکل خواهد کرد.
این موضوع شابد تاکنون مورد توجه کمتر کسی قرار گرفته باشد، اما با یک بررسی دقیق و اقدامات درمانی مناسب میتوان از مشکلات جدی این کودکان در آینده جلوگیری کرد.
